گفت و گو با دکتر حسین خطیبی – آینه های روبرو – مجله سیب سبز

ترنس‌سکشوال یا اختلال جنسی چیست؟

دکتر حسین خطیبی، روانپزشک و مشاور فیلم

 ترانس سکشوالیسم یک اختلال است و جزو اختلالات هویت جنسی طبقه بندی می‌شود. وقتی کسی به این نوع از اختلال مبتلا است از سنی که آگاهی پیدا می‌کند  نسبت به این اختلال به یک اجبار بیمارگونه دچار می‌شود که از جنس خودش نباشد و به جنس دیگری تعلق دارد. و به مرور از وضعیتی که دارد انزجاز پیدا می‌کند. یعنی اگر پسر است از اینکه لباس پسرانه بپوشد انزجار پیدا می‌کند و اگر دختر است از اینکه مثل دخترها لباس بپوشد و رفتارهای دخترانه داشته باشد، گریزان است. اولین چیزی که در این افراد بروز می‌کند این است که رفتار آنها شبیه رفتارهای کلاسیک جنس مخالف می‌شود. این رفتار البته در کشورهای مختلف  به دلیل تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی فرق می‌کند. در ایران یک جور است. در کشورهای اسکاندیناوی جور دیگر است و خلاصه در اقلیم‌های مختلف با یکدیگر تفاوت می‌کند.  این افراد در طول زندگی هم وقتی به مرحله زندگی اجتماعی که در مدرسه است، می‌رسند مشکلاتشان بیشتر نمایان می‌شود. آنها در ابتدا می خواهند بازی‌های جنس مخالف را انجام دهند و حتی لباس‌های جنس مخالف را بپوشند که این مسئله  در جمع هم‌سالانشان مشکلات زیادی را برایشان به وجود می‌آورد. مخصوصا در کشورهای اسلامی که پوشش خانم‌ها با مردها بسیار متفاوت است و حجاب وجود دارد رعایت این پوشش برای ترنس‌ها بسیار دشوار و مشکل است تا حدی که برخی اوقات مجبور می‌شوند تحصیلاتشان رابه خاطر این موضوع ترک کنند. و گاهی این بحران‌ها به حدی زیاد می‌شود که آنها تصمیم به خودکشی می‌گیرند.

فرد ترنس ۳ مرحله مهم را باید پشت سر بگذارد

دکتر حسین خطیبی، روانپزشک و مشاور فیلم

همانطور که در فیلم آینه‌های روبه‌رو نیز اشاره شده فرد مبتلا به ترنس سکشوال در طول زندگی چند مرحله را پشت سر می‌گذارد. که اولین مرحله آن لحظه آگاهی است. او از لحظه‌ای متوجه شرایط ویژه‌اش می‌شود که می‌فهمد به این جنسیت تعلق ندارد. دگرباشی جنسی عمیق‌ترین نوع دگر باشی است. چرا که اولین هویتی که در بشر اتفاق می‌افتد، هویت جنسی است. قبل از آنکه یک نفرد نام داشته باشد، هویت جنسی او مشخص است یعنی برچسب دختر یا پسر بودن به او می‌زنند. پس اگر کسی بخواهد علیه این برچسب صحبت کند و یا رفتار کند یعنی  به صورت ریشه‌ای دچار بحران و اختلال شده است. مرحله بعد از آگاهی، مرحله‌ای است که فرد می‌خواهد با این شرایط کنار بیایید و در مرحله بعد از آن تصمیم می‌گیرد که جنسیت خود را تغییر دهد و البته بعد از این مرحله، پله دیگری وجود دارد که مرحله بعد از عمل و تغییر جنسیت است. چرا که زندگی بعد از عمل نیز بحران‌هایی دارد چون این  افراد نمی‌توانند بچه‌دار شوند و حتی پیش از آن برای انتخاب همسرشان نیز مشکلاتی دارند.

فتوای شرعی، تغییر جنسیت و زندگی بعد از عمل

دکتر خطیبی، روانپزشک و مشاور فیلم

کسی که دچار اختلال جنسی ترنس‌سکشوال است چالش‌های ذهنی متعددی دارد از طرفی خانواده و اطرافیان او نیز بحران‌های زیادی را پیش رو دارند. وقتی فرد بزرگ میشود و تصمیم می‌گیرد عمل تغییر جنسیت بدهد با وجود آنکه در کشور اسلامی ما فتوای شرعی درباره این عمل وجود دارد و برای آن وام در نظر گرفته می‌شود، باز هم شاهد دلنگرانی‌ها و بحران‌هایی هستیم که در خانواده افراد ترنس به وجود می آید. وقتی فردی تصمیم می‌گیرد عمل کند باید مراحل قانونی و مختلفی را پشت سر بگذارد و خانواده‌اش را نیز به لحاظ روحی آماده کند و در عین حال ترس خود را از عمل و دنیایی که بعد از عمل وجود دارد، کنترل کند. او از خود می‌پرسد آیا بعد  از عمل که جنس دیگری پیدا می‌کنم خانواده و جامعه مرا می‌پذیرد! آیا بعدها کسی پیدا می‌شود که زن من  شود زن کسی که امروز مرد است و در گذشته زن بوده است. این از جمله چالش‌های بسیار جدی برای افراد ترنس هست که دوگانگی‌ها و فشارهای روانی زیادی را قبل از عمل آن را تجربه می‌کنند.

والدین فکر می کنند فرزندشان را از دست می دهند

دکتر خطیبی، روانپزشک و مشاور فیلم

خانواده افراد ترنس بحران‌های عاطفی زیادی را پشت سر می‌گذارند. برای آنها بسیار سخت است که تا امروز پسر کاکل‌زری یا دختر دردانه ای داشتند و در عرض مدت کوتاهی متوجه می‌شوند که دیگر او را ندارند و   جنسیت او دستخوش تغییر قرار گرفته است. این وضعیت موجب می‌شود تا خانواده ها دچار خشم، ترس و غم شوند. از آینده ترس داشته باشند و شرایطی را که در آن قرار دارند باور نکنند. آنها تصور می‌کنند که با انجام عمل جراحی فرزندشان را از دست می‌دهند. همانطور که در فیلم آینه‌های روبه‌رو مشاهده می‌کنید پدر «آدینه» به شدت غمگین است. جاهایی خشن می‌شود و عصبانیت‌ش را به نمای‌می‌کشد و حالات و رفتارهایی دارد که نشان دهنده نگرانی و اضطراب او است برای آینده دخترش است. و از طرفی او دلنگران آبروی خانوادگی است و نمی‌داند با انجام این عمل بعد از این چه نگاهی متوجه او و خانواده‌اش است. او خیلی زیر فشار است چون هیچ راهکاری برای مقابله با بچه‌اش ندارد چون چاره‌ای ندارد و راه دیگری بلد نیست.

بحران‌های بعد از تغییر جنسیت را بشناسیم

دکتر خطیبی، روانپزشک و مشاور فیلم

یکی از مهمترین موضوعاتی که نباید به سادگی از کنار آن گذشت وجود بحران‌های بعد از تغییر جنسیت برای فرد و خانواده است. چرا که اجتماع و خانواده خیلی سخت می‌توانند فرد را بعد از تغییر جنسیت بپذیرند. حتی اگر آنها به روی خودشان نیاورند که فردی قبلا دختر حالا پسر شده و یا برعکس، حس کنجکاوی، ترحم، دلسوزی و برخی اوقات تمسخر موجب آزار فردی می‌شود که جراحی را پشت سر گذاشته است. این فشار روانی هم از سوی خانواده و هم جامعه وجود دارد. همگی ما بلدیم با معلولین چگونه رفتار کنیم اما آموزش ندیدیم که با این افراد چگونه هم صحبت شویم و در جامعه کنار آنها زندگی کنیم. ما باید بدانیم که اگر در خانواده ما چنین فرزندی متولد شد با او چگونه برخورد کنیم. باید بدانیم اگر در همسایگی ما یک فرد ترنس زندگی می‌کند چگونه با او برخورد کنیم و چه واکنش‌هایی نشان دهیم.